Google kan sinds vrijdag worden toegevoegd aan de lange lijst van bedrijven die ontslagrondes voor 2023 hebben aangekondigd. Die lijst wordt steeds langer en mede daarom lijkt er sprake te zijn van een unieke situatie. Dat is echter niet het geval. Wat we in 2023 zien vertoont veel overeenkomsten met wat er in 2000-2003 gebeurde.
Aantallen of percentages
Als een bedrijf 1.000 werknemers op straat zet klinkt dat anders dan als er wordt verteld dat het gaat om 10 procent van het personeelsbestand. De ontslagrondes bij Amerikaanse beursgenoteerde bedrijven worden steeds vaker op beide manieren weergegeven. Dat is geen toeval. Aandeelhouders moeten overtuigd van de intensiteit van de ingreep en dan zijn percentages effectiever. Intel is daar een voorbeeld van. Sinds mid 2022 zijn een paar keer ontslagrondes bekend gemaakt, waarbij de aantallen werden genoemd. Inmiddels communiceert men dat het personeelsbestand met 20 procent zal afnemen.
Te veel personeel
Voor de personen die het betreft is het zuur, maar veel wijst erop dat de bedrijven die nu flink saneren gewoon te veel personeel op de loonlijst hebben gestaan. Wie de cijfers van 2018 of 2019 vergelijkt met die van eind 2022 zal zien dat de personeelsomvang van meeste organisaties in 2020 en 2021 harder is toegenomen dan de jaren daarvoor.
Een verklaring daarvoor is makkelijk: door de pandemie was het opeens nodig veel meer diensten grootschaliger uit te rollen en te beheren. Dan heb je meer ontwikkelaars, technici maar ook marketeers nodig. Dat verhaal klopt, maar het is maar een deel van de verklaring voor de toename.
Veel minder is opgevallen is dat in 2020 en 2021 bedrijven ook erg veel zijn gaan stoppen in nieuwe diensten. De verwachting was dat de combinatie van pandemie, dus thuiswerken, en zaken als AI, IoT, 5G, Web3 en al die andere buzzwoorden de werkplek totaal zouden veranderen.
Zoals bekend is dat niet het geval. De economie en “werken†heeft een andere koers genomen. Recessie, inflatie, hogere rente, oorlog en onzekerheid zijn de begrippen die sinds voorjaar 2022 bovenaan elke agenda staan. In die situatie wordt de noodzaak te investeren in het afnemen van nieuwe diensten opeens een stuk kleiner. Alle partijen die meenden die diensten te kunnen ontwikkelen en leveren hebben de vraag, die nog ontwikkeld moest worden, in een hoog tempo zien verdampen. Wat er dan rest is de constatering dat er gewoon te veel personeel is voor wat de markt nu bereid is af te nemen.
Overeenkomsten 2000 – 2023
De huidige situatie is niet geheel nieuw. Een aantal oorzaken is dat wel, maar het effect niet. De internetzeepbel is in 2000 geklapt. Daarvoor waren honderden bedrijven uit de grond gestampt en bestaande bedrijven waren als een dolle personeel aan het werven. KPN hield er rekening mee dat het personeelsbestand van 25.000 zou kunnen toenemen tot meer dan 40.000. Vergelijkbare uitlatingen waren er ook bij de andere telco’s te horen. Breedband en e-commerce zouden de wereld totaal doen veranderen en telco’s zouden als winnaars uit de bus komen.
Toen de banken de geldkraan dichtdraaiden was het feest snel voorbij. KPN heeft anno 2023 minder dan 10.000 werknemers. Van alle start-ups die in de paar jaar voorafgaand aan 2003 zijn opgericht is nog maar een handjevol aanwezig. Van de duizenden woeste plannen is het merendeel totaal in vergetelheid geraakt omdat de markt uiteindelijk iets anders verwachtte.
De klappen die nu in 2023 bij de (veelal) Amerikaanse techreuzen vallen vergelijken met de gevolgen van de internetzeepbel is iets dat goed mogelijk is. De grootste klappen vielen toen en vallen nu bij de bedrijven die verwachtten als winnaars uit de bus te komen. Toen en nu hebben zij op basis van onjuiste aannames en door verkeerde adviezen besluiten genomen waarbij het aannemen van extra veel personeel nodig was.
Realisme
Het is elders al een paar keer voorzichtig gesuggereerd, maar het is opvallend te zien welke partijen tot nu toe geen ontslagrondes voor 2023 hebben bekend gemaakt. Dat zijn stuk voor stuk bedrijven die langer meedraaien en vooral herkenbare, realistische doelstellingen hanteren.
